Matematik Dünyası Dergisi Sayı:119 Yıl:2024-1

Değerli Matematikseverler,

Yeni bir dönemde yeni sayımızla karşınızdayız. Olcay Coşkun hocamızdan editörlük bayrağını üç yıl için devralmanın heyecanıyla yazıyorum. Matematik Dünyası dergisinin düzenli çıkmasına sunduğu katkılar ve mükemmel yönetimi için hepiniz adına kendisine teşekkür ediyor ve yeni yayın kurulumuzla bayrağı bir sonraki döneme çıtayı düşürmeden teslim etmeyi umuyorum. İlk sayıdaki gecikmemizi bu heyecana verebilir, bunu MD’nin hayatınızdaki değerini anlamanız için sunulmuş bir fırsat olarak düşünebilirsiniz (öhöm). Bundan sonra eski düzenimizde devam edeceğiz.
Bu yıl eski düzende devam ediyoruz ve her sayının bir konu editörü olacak. Olcay hocamızı hemen bırakmak istemediğimiz için kapak konumuzun editörü o oldu, kapak konumuzsa Kategoriler Teorisi. Nesneler yerine nesneler arasındaki ilişkileri önceleyen Kategoriler Teorisi ile Tom Leinster’ın deyimiyle matematiğe kuş bakışı bakacak ve deniz seviyesinden göremediğimiz ilişkileri görmeye çalışacağız. Önce doğallık, evrensellik ve ikilik kavramlarını irdeliyoruz. Örneğin, bir sonucun bize doğal gelmesi salt içsel bir his midir yoksa doğallık matematiksel olarak kanıtlanabilir bir şey midir? Sonraki yazıda kategorileri tanımlıyor ve bol bol örnek veriyoruz. Bu yazıda, konuyu derinlemesine irdelemek isteyen okurlar için kaynaklar da mevcut. Sonra limit, eşlimit, izleçler, kategorilerin kategorisi, izleçlerin kategorisi diye adım adım ilerliyoruz. “Her şey kategori midir?” sorusunun cevabına Yoleda Önsavı ile “her şey izleçtir” sonucuyla yaklaşıyoruz. Grothendieck grupları ile Abelyen grupları nasıl kuracağımıza bakıyoruz. Yazıları zorluk derecelerine göre başlıklarda kodlanmış bulabilirsiniz. Olcay Coşkun, bu yazıları için okurlara kolaylık olsun diye Türkçe-İngilizce sözlük ve dizin sayfası da ekledi.
Sonrasında, Alp Eden ve Gürol Irzık, Ali Karatay’ın tezinden yola çıkarak Doğal Sayıların Kategori Teorisiyle modellenmesini irdeliyorlar. Sayı nedir, ne işe yarar gibi soruları ve bazı sayı türlerini de Ali Nesin’in yazısında ele alıyoruz.
Yapay zekânın gündemimizden düşmediği bu günlerde, Berkay Anahtarcı ve Zehra Kesemen bizlere yapay zekânın bir bileşeni olan doğal dil işleme modellerinin matematiksel temellerini anlatıyorlar. Sonsuz oyunları ve kazanma stratejilerini, Belirlilik Beliti ve bazı sonuçlarını merak edenleri de Burak Kaya’nın yazısına bekliyoruz. Zekeriya Duru’nun yazısıyla değerli Mehmet Namık Oğuztöreli’yi anıyor ve bir döneme ışık tutuyoruz.
Olimpiyat problemlerinde türevin çeşitli uygulamalarını İlham Aliyev ve Çağla Sekin’in yazısında bulabilirsiniz. Eğitim köşemizdeyse Eda Aydemir Kayacan Fibonacci Dizisi Oyunlarını, Abdulkadir Erdoğan Beceri Temelli Soruları ele alıyor.
Sabit köşelerimiz de yine dopdolu içerikleriyle devam ediyor! Kısa Kısa haberleri Muhammed Uludağ, Problemler ve Çözümlerini Refail Alizade, Eureka’yı Ezgi Kantarcı Oğuz ve Satranç Köşesini Kıvanç Çefle hazırladılar.